Risico’s, boetes en regels: de échte kosten van een datalek
Veel mkb’ers denken bij een datalek aan een boete van de Autoriteit Persoonsgegevens. Pijnlijk, maar overkomelijk, toch? Helaas is dat een misverstand dat duur kan uitpakken. De werkelijke kosten van een datalek zitten vaak niet in het sanctiebedrag, maar in alles wat eromheen gebeurt: stilstand, herstel, reputatieschade en klantverlies. En dan hebben we het nog niet eens over de impact van nieuwe regels als NIS2. In dit artikel laten we zien hoe datalekken mkb’ers écht raken, wat je concreet kunt verliezen, welke fouten vaker voorkomen dan je denkt, en hoe je je securitybudget eindelijk met cijfers kunt verdedigen.
De echte kosten van een datalek: veel meer dan een boete
Boetes trekken vaak de meeste aandacht bij datalekken, maar in werkelijkheid vormen ze meestal slechts een klein onderdeel van de totale schade. Het échte prijskaartje schuilt in de chaos die volgt: de dagenlange stilstand van systemen, de schade aan klantrelaties, en de druk die intern ontstaat wanneer alles op alles gezet moet worden om het probleem op te lossen.
Een datalek is zelden een enkel incident. Het werkt door in alle lagen van je organisatie. Terwijl de IT-afdeling zich buigt over herstel en analyse, proberen accountmanagers klanten gerust te stellen en de directie zich te verantwoorden tegenover partners of toezichthouders. Ondertussen tikt de teller van de schade onverbiddelijk door:
Operationele stilstand: IT-systemen kunnen dagenlang buiten gebruik raken, waardoor de bedrijfsvoering letterlijk stilvalt en orders blijven liggen.
Herstelkosten: Denk aan forensisch onderzoek, het opnieuw inrichten van systemen, extra beveiliging, extern juridisch of technisch advies.
Reputatieschade: Klanten, leveranciers en partners verliezen vertrouwen. Zelfs als de samenwerking blijft bestaan, brokkelt het vertrouwen af.
Verlies van klanten: Sommige klanten haken direct af, anderen kiezen bij de volgende opdracht voor zekerheid. Nieuwe klanten haken af zodra je naam in de context van een datalek opduikt.
Personeelsstress: Teams moeten overwerken, brandjes blussen en omgaan met toegenomen werkdruk, angst voor fouten en publieke druk.
Het resultaat: een sneeuwbaleffect dat je nooit zag aankomen, maar dat des te harder aankomt als het wel een keertje gebeurt.
Een realistische case
Stel: je bent een mkb-bedrijf met een paar honderd klanten. Op dinsdagochtend wordt ontdekt dat één van je servers besmet is met malware. Malware die ook nog eens klantgegevens heeft buitgemaakt. De IT-afdeling moet alles stilleggen om erger te voorkomen. Ondertussen loopt de productie vast, telefoons staan roodgloeiend, en binnen een uur is duidelijk: dit is niet iets wat je intern even oplost.
Wat volgt, is een kettingreactie van herstelacties, meldingen, verantwoordingen en reputatieschade. Hieronder zie je een realistische kostenraming op basis van een soortgelijke situatie:
Forensisch IT-onderzoek: €7.500 (onderzoek naar aard en omvang van de aanval)
Uitval productiesystemen (2 dagen): €12.000 omzetderving (orders kunnen niet verwerkt worden)
Communicatie (klanten, pers, autoriteiten): €3.000 (inhuren communicatie-expert)
Juridisch advies en boete: €5.000 (juridische ondersteuning + bestuurlijke boete voor tekortkomingen in beveiliging)
Reputatieherstel en marketing: €8.000 (campagne om vertrouwen terug te winnen)
Totale directe schade: €35.500
Indirecte schade: zoals verloren klanten, onrust bij personeel en blijvend reputatieverlies? Moeilijk te kwantificeren, maar in de praktijk helaas vaak een veelvoud van de directe schade.
Kortom: de werkelijke schade zit áchter het incident.
Wat verandert er met NIS2 en andere regelgeving?
De Europese richtlijn NIS2 verandert het speelveld. Waar eerst alleen een beperkt aantal sectoren onder toezicht viel, geldt dat vanaf 2024 voor veel meer organisaties, óók binnen het mkb.
Uitgebreidere reikwijdte: Sectoren als zorg, transport, digitale dienstverlening en kritieke leveranciers vallen nu onder strengere beveiligingseisen.
Strengere handhaving: Niet voldoen kan leiden tot forse boetes, aansprakelijkheidsclaims of verlies van opdrachten.
Ketenverantwoordelijkheid: Ook bedrijven die zelf niet onder NIS2 vallen, kunnen geraakt worden als ze onderdeel zijn van een keten. Een datalek bij jou kan gevolgen hebben voor je klant en dat kan weer juridische of contractuele gevolgen hebben.
Belangrijk inzicht: je bent als mkb’er niet automatisch ‘veilig’ omdat je klein bent. Steeds meer grotere klanten stellen expliciete vragen over jouw beveiligingsniveau. Of je nou wel of niet direct onder de regelgeving valt, de eisen druppelen vanzelf binnen via ketenpartners, klanten of sectorstandaarden.
Dat leidt tot een interessante paradox: hoewel je als kleinere partij misschien minder aandacht hebt voor compliance, word je wél meegetrokken in het normenkader van de grotere spelers om je heen. Zij móéten hun keten afdekken en dus vragen ze jou om bewijs. Niet uit wantrouwen, maar uit verplichting.
En precies op dat punt gaan veel mkb’ers nat. Niet omdat ze niets doen, maar omdat ze het niet kunnen aantonen. Geen helder beleid, geen vastlegging, geen plan.
Terwijl juist dát het verschil maakt in hoeverre je serieus genomen wordt. Zeker nu de formele lat hoger ligt én de informele lat steeds vaker net zo bepalend is. Over de relatie tussen dat wat je doet en dat wat je kunt bewijzen, schreven we hier al uitgebreider.
Hoe verdedig je je securitybudget met feiten?
Na alle risico’s, kostenposten en nieuwe verplichtingen is de logische vervolgvraag: hoe krijg je dit intern geregeld? Want zelfs als jij overtuigd bent van het belang van betere beveiliging, moet je vaak nog anderen meenemen.
En dan loop je als mkb’er al snel tegen de perceptie op dat security ‘een dure verzekering voor iets wat misschien nooit gebeurt’ is.
Precies daarom is het cruciaal dat je met de juiste argumenten én onderbouwing komt. Want beveiliging is geen abstract vakgebied , maar een aantoonbare succesfactor bij aanbestedingen, audits, verzekeringen en klantrelaties.
Zo maak je je businesscase sterker:
Benchmark je kosten: Laat zien hoe jouw maatregelen zich verhouden tot sector of richtlijnen (denk aan ISO 27001, NIS2).
Boete versus preventiekosten: Een simpel wachtwoordbeleid kost een fractie van wat een datalek kan doen.
Toon incidentpreventie: Laat zien hoeveel pogingen zijn afgeweerd of waar je bewust risico’s hebt beperkt.
Verzekerbaarheid en aansprakelijkheid: Zonder basismaatregelen kun je je verzekering verliezen of niet uitbetaald krijgen bij een incident.
Tip: gebruik cijfers, hypothetische scenario’s en externe normen om draagvlak te creëren bij directie of klanten. Het gaat er niet om dat je álles al op orde hebt, maar wél dat je aantoonbaar en bewust aan het verbeteren bent.
Tot slot
Een datalek is allang geen abstract probleem meer voor ‘grote bedrijven met veel data’. Steeds vaker zijn het mkb’ers die de klap opvangen en soms letterlijk niet meer overeind komen.
De combinatie van reputatieschade, juridische druk en klantverlies maakt dit een risico dat je niet langer kunt negeren.
Beveiliging begint niet met een certificaat, maar met bewustzijn, basismaatregelen en zichtbaar eigenaarschap. En het goede nieuws? Dat is haalbaar voor elk mkb-bedrijf.
Hoe sta jij ervoor?
Bij MnP Solutions helpen we mkb'ers hun digitale weerbaarheid praktisch en concreet te verbeteren.
Neem contact met ons op voor een eerste, vrijblijvende risico-inschatting gericht op jouw branche, situatie en ambities.